طنز، یکی از انواع ادبیه که شاعران و نویسندگان ار آن برای بیان گله و شکایت خود از اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی استفاده می­کنند. شاعر یا نویسنده با طنز، مشکلات و مسایل اجتماعی و سیاسی را بسیار شیرین و دلنشین بیان میکنه.

خواندن یک متن ادبی در قالب طنز باعث میشه خواننده به فکر فرو برود و از آن سطحی نگذره. یعنی خواننده در ظاهر میخنده ولی این خنده، تلخ است و در خودش هزاران حرف داره. شاید یکی از دلایلی که  در گذشته شاعران با طنز از جامعه و حاکمان و… انتقاد می­کردند این بوده که جرأت انتقاد مستقیم نداشتند.

طنز و هجو و هزل، چه فرقی با هم دارند؟

هر سه خنده دارند ولی در طنز، شاعر یا نویسنده مشکلات و مسایل را به شکلی خنده دار بیان میکنه تا خواننده هم بخنده و هم در موردشون فکر کنه. هدف اصلی در طنز اینه که این مشکلات و کمبودها و عیب و ایرادها رفع بشند. در هجو شاعر یا نویسنده چنین هدفی نداره و قصدش فقط مسخره کردن و خوار و خفیف کردن کسی هست که در موردش صحبت میکنه. در هجو، شاعر به هیچ وجه قصد اصلاح چیزی یا  به تفکر وا داشتن کسی را نداره . طنز مثل هجو، تند و تیز و گزنده نیست. هزل هم یک نوع شوخیه ولی رکیک و زشته. یعنی گوینده در هزل عفت کلام نداره و هر چی دوست داره میگه.

کتابهای مهم طنز

مهمترین کتابهای کلاسیک طنز ، آثار عبید زاکانی هستند، مثل موش و گربه، رساله دلگشا، ریش نامه و … .

نثر و طنز معاصر با مقالات علی اکبر خان دهخدا آغاز شد که  در روزنامه صوراسرافیل با عنوان چرند و پرند منتشر می­شدند. ایرج میرزا و سید اشرف‌الدین قزوینی هم اشعار طنز بسیار زیبایی دارند.

کیومرث صابری فومنی (گل آقا)، ابوالفضل زرویی نصرآباد (ملانصرالدین)  طنزپردازانی هستند که به دوره ما نزدیکترند.

درباره عبید زاکانی

مهمترین شاعر و نویسنده طنز پرداز کلاسیک که حتی بعضیا میگن  پدر طنز ادبیات فارسی هستش عبید زاکانیه که در قرن هشتم زندگی می­کرده.  اشعار عبید به دو بخش شوخی و جدی تقسیم میشن. عبید زاکانی در سبک شعر و نثرش از سعدی پیروی می­کرده. آثار طنز عبید زاکانی عبارتند از: اخلاق الاشراف، صد پند، رساله دلگشا، رساله تعریفات، ریش نامه، موش و گربه و… است. معروفترین کتاب طنز عبید، موش و گربه است.

عبید، مرد دانایی بود که اوضاع زمانه خودش را دوست نداشت؛ او با طنز بسیار زیبای خودش  بی­عدالیتی­ها و زشتی­ها و فسادهای حاکمان دوره حکومت مغول بر ایران و همچنین حماقتهای مردم و حاکمان را نشان میده. البته بعضی جاها خیلی زبان تند و گزنده ای داره و حتی در بعضی از اشعارش از فحش و ناسزا استفاده میکنه، ولی هدف اصلیش نشان دادن این مشکلات و عیب و ایرادها بوده تا شاید حل بشن.

  در ادامه مطلب داستان موش و گربه را بخوانید...

می­­دونید که شمارش از زمانهای بسیار قدیم با توجه به کاربردی که داشته متدوال بوده ولی خب سروکله عددهای منفی از کجا پیدا شد؟

مفهوم عدد های مفنی تقریبا به ۲۰۰۰ سال پیش بر می گرده. این مفهوم را هندی ها، اختراع کردن. اونها عدد منفی را ، یعنی عددی که کمتر از صفر بود، وام یا قرض می گفتن و مقدار مثبت را دارایی. بعضی از ریاضی دانهای ایرانی هم از این اصطلاح برای بیان عدد استفاده میکردن ولی به طور کلی ریاضیدانهای ایرانی به جواب مثبت معادله توجه داشتن.

جالبه بدونید که ریاضی دانهای اروپایی هم تا ۳۰۰ سال پیش ، اغلب به جواب منفی معادله ها بی توجه بودن و به اونها اهمیت نمی دادن و اونها را جواب های دروغ و بی معنا می دونستن.

عدد های منفی تنها وقتی مورد قبول عام قرار گرفتن که سرچشمه واقعی اونها پیدا شد ولی دانشمندها یکباره به این سرچشمه پی نبردن. برای رسیدن به این مرحله دشواریها و مانع های بسیاری وجود داشت.

یکی از روش های تفسیر مقدارهای مثبت و منفی را هندی ها پیدا کردن که بسیار هم طبیعی بود. اونها سرچشمه مقدارهای مثبت و منفی را در  دارایی و قرض پیدا کردن . اونها شروع به تجزیه و تحلیل این مفهوم کردن.

ریاضی دانهای آلمانی در قرن شانزدهم ، استفاده از اعداد منفی را آغاز کردن. مثلا “شفیل” در کتاب “حساب آلمانی” خود با پیروی از قانون علامت ها در عمل جبری ، به فراوانی از عدد های منفی استفاده میکنه. او می نویسه:

“… عمل های جبری روی این عدد ها، در واقع  شگفت آوره … ما ناچاریم از عدد های کمتر از صفر یا کمتر از هیچ استفاده کنیم.”

در کنار هوادارن عدد های منفی، مخالفان هم وجود داشتن مثلاً ریاضیدانی به نام فرانسوا ویت بود که نه عدد های منفی را به رسمیت شناخت و نه در  نوشته های خودش به کار برد.

توجیه امروزی عدد های منفی به عنوان پاره خط های جهت دار در قرن ۱۷ میلادی در نوشته های دو ریاضیدان به نام های “ژیرار” و دکارت دیده میشه.  امروزه از عدد های منفی در رسم منحنی ها استفاده میشه. در ضمن عدد های مثبت و منفی به وسیله یک نقطه از محور ، از یکدیگه جدا میشن.

منبع: کتاب تاریخ ریاضیات- پرویز شهریاری